Türkiye'de uzun süredir gündemde olan psikolojik taciz, yani mobbing, konusunda önemli bir adım atıldı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzasıyla yayımlanan yeni genelge, mobbinge karşı çalışanları korumayı amaçlıyor. Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren bu genelge, İş Kanunu'nda yer alan mobbing konusundaki uygulamalarda karşılaşılan zorlukları gidermeyi hedefliyor. Peki, bu yeni genelge neler getiriyor ve mobbinge uğrayan çalışanlar nasıl korunacak?
Mobbing Nedir ve Hangi Davranışlar Mobbing Sayılır?
Mobbing, bir iş yerinde çalışanların veya işverenin bir başka çalışanı aşağıladığı, rencide ettiği, söz ve davranışlarla taciz ettiği, psikolojik şiddet uyguladığı bir süreçtir. Ancak her türlü olumsuz davranış mobbing olarak nitelendirilmez. Bir davranışın mobbing sayılabilmesi için bazı şartları taşıması gerekir:
- Yıldırma, zorbalık ve işten bıktırma amacı taşımalı.
- İş yerinde gerçekleşmeli.
- Düzenli aralıklarla tekrarlanmalı.
- Bilerek ve sistematik bir şekilde yapılmalı.
- Mobbinge uğrayan çalışan psikolojik veya işle ilgili zarar görmeli.
Aşağıdaki davranışlar mobbing örneği olabilir:
- Konuşurken sözün kesilmesi
- İşçinin işini yapmasına engel olunması
- İşçinin işten ayrılmasına ve uzaklaşmasına yönelik davranışlar
- Lakap takma, cinsel tacizde bulunma
- Kaba ve kötü sözlerle kişiyi rencide etme
- İşçiyi küçümseyerek sürekli eleştiride bulunmak
- İşçinin göreviyle alakasız görevler verilmesi
Yeni Genelge ile Gelen Yenilikler ve Çalışan Hakları
Yeni genelge, mobbinge maruz kalan çalışanların haklarını koruma altına almayı amaçlayan önemli düzenlemeler içeriyor. İşte genelgenin getirdiği yeniliklerden bazıları:
Genelgede, "Çalışanların işyerlerinde kasıtlı ve sistematik olarak belirli bir süre aşağılanması, küçümsenmesi, dışlanması, kişiliğinin ve saygınlığının zedelenmesi, kötü muameleye tabi tutulması, yıldırılması ve benzeri şekillerde ortaya çıkan psikolojik tacizin önlenmesi elzemdir" deniliyor.
Psikolojik tacize maruz kalan tüm çalışanlar, ilgili mevzuatında yer alan usullere göre çalıştıkları kurum ya da kuruluşa, Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi'ne, Türkiye Büyük Millet Meclisi Dilekçe Komisyonu'na, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi (ALO 170) aracılığıyla veya doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na ya da Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'na ve Kamu Denetçiliği Kurumu'na başvurularını iletebilecek.
Ayrıca, genelge ile Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu yeniden teşekkül ettiriliyor. Bu kurul, mobbing ile mücadele konusunda önemli bir rol üstlenecek.
Mobbinge Karşı Nasıl İspat Yapılır ve Yargı Kararları Nelerdir?
Mobbingin ispatı zorlu bir süreç olabilir. Ancak Yargıtay, bu konuda çalışanların lehine bazı kararlar vermiştir. Mobbingin varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek olmadığı, kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı; davacı işçinin, kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguların ileri sürmesinin yeterli olduğu kabul edilmektedir.
Mobbingi ispatlamak için kullanılabilecek deliller şunlardır:
- Şirket yöneticileri tarafından atılan E-mail, SMS, WhatsApp konuşmaları
- Mesai saatleri dışında olan geç saatlerde bu yollar ile iletişime geçilmesi
- Psikolojik sorunlar ortaya çıkmışsa doktor raporu
- Gizli ses kayıtları (Yargıtay tarafından delil olarak kabul edilmektedir)
Çalışanlar, iş yerinde sistematik olarak baskı gördüklerini düşünüyorlarsa, öncelikle işverene başvurarak durumu bildirmeliler. Eğer bu mümkün değilse veya bizzat işveren tarafından mobbing uygulanıyorsa, ALO 170 başta olmak üzere yukarıda belirtilen kurumlara başvurabilirler. Başvuru kanallarında isminizin gizli tutularak soruşturmanın sürdürülmesini isteme hakkınız bulunmaktadır.
Yeni genelge, mobbinge karşı mücadelede önemli bir adım olsa da, çalışanların haklarını bilmesi ve bu hakları korumak için gerekli adımları atması büyük önem taşıyor. Unutmayın, mobbinge sessiz kalmak yerine, yasal haklarınızı kullanarak bu tür davranışlara karşı durabilirsiniz.
