Yapay zeka destekli erken uyarı sistemi EDİS, İstanbul'u sarsan depremde kullanıcılarını saniyeler öncesinde uyararak büyük bir başarıya imza attı. Sistem, 20'si denizde olmak üzere 66 istasyondan aldığı verileri analiz ederek 2 ila 15 saniye öncesinde uyarıda bulundu. Bu sayede binlerce kişi, depremin etkisini hissetmeden önlem alma fırsatı buldu.

EDİS'in Gelişimi ve Başarıları

Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark'ta Dr. Süleyman Tunç tarafından geliştirilen EDİS (Emergency Disaster Information System), ilk olarak 2022'de Düzce'de meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki depremi saniyeler öncesinde bildirerek adını duyurmuştu. O günden bu yana sistemin sensör ve kapsam alanı genişletildi. Büyük havayolu şirketleri, ilaç firmaları ve fabrikalar tarafından kullanılmaya başlandı. EDİS, İstanbul'daki ilk büyük sınavını Silivri açıklarında meydana gelen 6.2 büyüklüğündeki depremde verdi.

Dr. Süleyman Tunç, konuyla ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi: "6.2 büyüklüğündeki son depremde İstanbul'da ilçelere göre 2 ila 15 saniye arasında erken uyarı alabildik. Ben o gün Kocaeli'ndeydim ve bir kafede depremden yarım saat önce meydana gelen 3.9'luk deprem için analizlere bakıyordum. Telefonuma depremden 16 saniye önce 6.0 civarı büyüklükte bir deprem olacağının uyarısı geldi. Kafedeki herkesi dışarı çıkardım ve sallanmaya başladık."

Tunç, her saniyenin önemli olduğu deprem olayında bu tür erken uyarıların hayat kurtaran bir fırsat olduğunu vurguladı. Ayrıca, bu depremde sistemi kullanan yaklaşık 2 bin 500 kişiye uyarılarını ulaştırdıklarını belirtti.

Deprem Erken Uyarı Sistemlerinin Önemi

Deprem erken uyarı sistemleri, depremin yıkıcı etkilerini azaltmada kritik bir rol oynar. Bu sistemler, deprem dalgalarının yayılma hızını kullanarak, sarsıntı hissedilmeden önce insanları uyarır. Bu sayede:

• Binalarda bulunanlar güvenli bölgelere geçebilir.
• Fabrika ve sanayi tesislerinde tehlikeli işlemler durdurulabilir.
• Doğalgaz ve elektrik hatları kapatılarak yangın ve patlama riski önlenebilir.
• Hastanelerde ameliyatlar durdurulabilir ve kritik durumdaki hastalar güvenli bölgelere taşınabilir.

Türkiye'deki Deprem Gerçeği ve Alınması Gereken Önlemler

Türkiye, deprem kuşağında yer alan bir ülke olduğu için deprem riski her zaman mevcuttur. Bu nedenle, deprem erken uyarı sistemlerinin yaygınlaştırılması ve toplumun deprem konusunda bilinçlendirilmesi büyük önem taşır. Bireysel olarak alınabilecek önlemlerin yanı sıra, devletin de yapı denetimlerini sıkılaştırması ve depreme dayanıklı binaların inşa edilmesini teşvik etmesi gerekmektedir.

EDİS gibi yapay zeka destekli erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanılması, deprem riskini azaltmada önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Bu tür teknolojilerin yaygınlaşması, gelecekte yaşanabilecek olası depremlerde can kayıplarının önüne geçilmesine yardımcı olacaktır.