Türkiye'de ara eleman açığı giderek büyüyen bir sorun haline geldi. Birçok sektörde vasıflı ya da vasıfsız eleman bulmak zorlaşırken, sunulan maaşların yetersizliği de bu durumu daha da karmaşık hale getiriyor. Bu durum, hem işverenleri hem de çalışanları olumsuz etkileyerek işgücü piyasasında ciddi dengesizliklere yol açıyor. İŞKUR verilerine göre, en fazla açık olan meslek grupları arasında özel güvenlik görevlisi, turizm ve otelcilik elemanı, reyon görevlisi, garson ve konfeksiyon işçisi bulunuyor. Peki, bu açığın nedenleri neler ve çözüm önerileri neler olabilir?

Ara Eleman Açığının Nedenleri

Ara eleman açığının temelinde birkaç önemli faktör yatıyor. Bunlardan ilki, mesleki eğitimin yetersizliği. Meslek liseleri ve çıraklık eğitim merkezleri, piyasanın ihtiyaç duyduğu nitelikli elemanları yetiştirmekte yetersiz kalıyor. Öğrencilerin teorik bilgiye ağırlık vermesi, pratik becerilerin geliştirilmesini engelliyor. İkinci olarak, çalışma koşullarının zorluğu ve maaşların düşüklüğü de ara eleman açığını tetikliyor. Özellikle fiziksel olarak yorucu işlerde çalışmak istemeyen gençler, daha rahat ve yüksek gelirli işlere yöneliyor. Üçüncü olarak, toplumdaki meslek algısı da önemli bir rol oynuyor. Bazı meslekler, toplum tarafından yeterince saygın görülmediği için gençler tarafından tercih edilmiyor.

İŞKUR Verileri Ne Söylüyor?

İŞKUR'un Nisan 2025 verilerine göre, imalat sanayisinde ilk dört ayda yaklaşık 341 bin ara eleman açığı tespit edildi. İdari hizmet faaliyetlerinde 128 bin 468, toptan ve perakende ticaret sektöründe ise 113 bin 509 açık iş bulunuyor. En fazla açık iş pozisyonu içeren meslek grubu özel güvenlik görevlisi olurken, turizm ve otelcilik elemanı, reyon görevlisi, garson ve konfeksiyon işçisi gibi pozisyonlarda da ciddi açıklar bulunuyor. Örneğin, sadece özel güvenlik görevlisi alanında yaklaşık 22 bin, reyon görevlisinde 16 bin, konfeksiyon işçisi pozisyonunda 16 bin ve garson pozisyonunda ise 20 bin açık olduğu belirtiliyor. Haziran 2025'te bildirilen toplam açık iş sayısı 208 bin 139 olurken, Ocak–Haziran döneminde toplam 1 milyon 195 bin 954 ilan sisteme kaydedildi.

Çözüm Önerileri

Ara eleman açığının çözümü için kısa ve uzun vadeli stratejiler geliştirilmesi gerekiyor. İşte bazı çözüm önerileri:

• Mesleki eğitimin kalitesinin artırılması: Meslek liseleri ve çıraklık eğitim merkezlerinin müfredatları, piyasanın ihtiyaçlarına göre güncellenmeli ve pratik eğitime ağırlık verilmelidir.
• Çalışma koşullarının iyileştirilmesi: İşverenler, çalışanların motivasyonunu artırmak için daha iyi çalışma koşulları ve rekabetçi maaşlar sunmalıdır.
• Meslek algısının iyileştirilmesi: Toplumda meslek algısını iyileştirmek için bilinçlendirme çalışmaları yapılmalı ve mesleklerin önemi vurgulanmalıdır.
• Teşviklerin artırılması: Hükümet, mesleki eğitime katılan öğrencilere ve işverenlere yönelik teşvikleri artırmalıdır.
• Yurt dışı işgücü anlaşmaları: Gerekirse, yurt dışından vasıflı işgücü getirilerek ara eleman açığı geçici olarak kapatılabilir.

Ara eleman açığı, Türkiye ekonomisi için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bu sorunun çözümü için tüm paydaşların işbirliği yapması ve somut adımlar atması gerekiyor. Aksi takdirde, üretimde aksamalar yaşanacak, piyasa talepleri karşılanamayacak ve ekonomik büyüme olumsuz etkilenecektir. Unutulmamalıdır ki, nitelikli ara elemanlar, bir ülkenin kalkınmasının temel taşlarından biridir.